Toen ik een tiener was las ik een boek over Zen meditatie. Enige tijd later ging ik naar een Zen meditatie sessie. Ik vond het erg lastig. Ik moest gaan zitten in de bekende lotus houding (ik deed een halve lotus) en nergens aan denken. Ik mocht ook niet denken aan ‘nergens aan denken’ wat natuurlijk prompt gebeurde. Verder mocht ik me concentreren op mijn ademhaling en, als mijn denken mij in de weg zat, mocht ik tot 10 tellen en dan weer verder gaan met ‘nergens aan denken’. Ik vond de meditatie sessie toen erg lang duren en vreselijk saai. Na enige tijd (ik meen dat het 20 minuten was) ging er een belletje ten teken dat de meditatie sessie afgelopen was. Ik maakte me los uit de halve lotus houding en stond op.., maar zakte prompt weer door mijn been dat ‘in slaap gevallen was’. Na de tweede sessie kwam ik tot de conclusie dat Zen meditatie voor mij niet was weggelegd.
Indertijd deed ik al aan vechtkunst o.a. karate. Ik merkte dat als ik bezig was tijdens een training mijn gedachten niet afdwaalden. Ik concentreerde me op de beweging waar ik op dat moment mee bezig was. Tijdens mijn eerste ski vakantie kreeg ik tijdens het skiën een vergelijkbare ervaring: ik was nergens anders mee bezig, behalve met het skiën zelf. Karate en skiën waren voor mij dus een vorm van meditatie in beweging. Van daaruit was de stap naar Qigong en
Taijiquan als meditatie in beweging snel gemaakt.
De eerste les Taijiquan was voor mij echter eveneens geen prettige ervaring. De bewegingen gingen veel langzamer dan ik daarvoor gewend was. Ook moest je bepaalde houdingen ‘even’ aanhouden. Dat begon ik goed te merken aan mijn spieren. Ik kreeg last van spierpijn en kramp en dacht vooral daaraan en hoe ik het vol kon houden. Ik probeerde de spierpijn en kramp te verminderen, voornamelijk door mijn houding wat te veranderen (waarop ik uiteraard gecorrigeerd werd) of andere spieren aan te spannen. Dat leidde uiteraard tot meer kramp en spierpijn. Na de eerste les had ik dus verkrampte spieren en spierpijn, vooral in mijn benen. Maar ik hield vol en ontdekte dat ik, door mijn spieren te ontspannen, de les veel makkelijker en zonder spierpijn achteraf vol kon houden. Ontspanning en meditatie gingen hierbij voor mij hand in hand. Door te ontspannen had ik minder last van kramp en spierpijn waardoor mijn aandacht ook niet meer afgeleid werd en ik me meer op de bewegingen kon concentreren.
Nu, bijna 25 jaar later, is er voor mij nog niet veel veranderd aan het principe waarop meditatie en ontspanning in Qigong en Taijiquan werken. Als ik in een bepaalde Qigong of Taijiquan houding sta, loop ik regelmatig in mijn gedachten mijn lichaam af om te controleren of alles ontspannen is. Op het moment dat er ergens spanning ontstaat, probeer ik te ontspannen door met mijn aandacht naar dat punt te gaan en te ontspannen. Natuurlijk kan ik inmiddels een houding langer volhouden en kan ik mijn aandacht beter en nauwkeuriger richten op dat deel van mijn lichaam dat ik wil ontspannen, maar het principe is min of meer gelijk gebleven. Taijiquan en Qigong zijn voor mij dus uitermate geschikt als vorm van meditatie: je aandacht is gericht op de houding of beweging waar je op dat moment mee bezig bent. De ontspanning versterkt dit meditatieve effect. Of je dit effect nu het beste bereikt vanuit beweging of vanuit een staande houding vind ik lastig te zeggen. Ik maak van beide gebruik.
Ontspanning en meditatie in beweging kun je goed ervaren bij het uitvoeren van een Taijiquanvorm of Qigong vorm, bijvoorbeeld de solo vorm van de Yang stijl of de Hun Yuan Qigong. Ik heb zelf ook een jaar lang iedere week minimaal een uur achtereen in een staande Qigong houding gestaan en dat heeft voor mij een gunstig effect gehad als meditatie en ontspanning. Ik kan het je dan ook van harte aanraden. Als je langere tijd staat (in het begin is 2 minuten al lang maar het is aan te raden om 15 minuten of langer een houding aan te nemen) ontdek je vanzelf waar er nog teveel spanning in je lichaam is. Hierdoor kun je je houding verbeteren, waardoor je weer meer kunt ontspannen. Dit heeft dan tevens ook weer een gunstig effect op je gezondheid en de effectiviteit van je vechtkunst maar daarover meer in de volgende twee artikelen. Voor de komende maand wens ik je veel ontspannen meditatieve momenten. Mocht je moeite hebben met het selecteren van een oefening hiervoor, kijk dan eens naar de vijf ontspanningsoefeningen van Huang. Als je hier meer over wilt weten kom dan naar de cursus Vijf van Huang van de Taijiquan Academie.